Kościół wspomina go 14 lutego. Jego imię było zawsze kojarzone z miłością, a wszystko za sprawą jednego epizodu. Legenda mówi, że jako pierwszy pobłogosławił miłość między pogańskim legionistą a młodą chrześcijanką. W ślad za nimi poszły inne pary zakochanych.

Według legend św. Walenty został uwięziony w czasie trwających w Rzymie prześladowań wyznawców Chrystusa na przełomie II i III wieku. Zginął śmiercią męczeńską. By uniknąć buntu ze strony wierzących, jego ciało pogrzebano na otwartym cmentarzu w odległości 2 mil od via Flaminia w Rzymie. Jednak po pewnym czasie trzej wierni uczniowie Walentego odnaleźli miejsce pochówku swego Mistrza, wydobyli ciało i przewieźli do miasta Interamny, gdzie złożono je w grobie.

Legenda przekazuje, że Waletny zginął 14 lutego 273 roku. W kalendarzu rzymskim w tym dniu obchodzono święto urodzaju, ale już od 900 roku to stare pogańskie święto zmieniono na święto obietnic miłości, któremu patronuje św. Walenty.

Na pamiątkę tego wydarzenia corocznie w bazylice św. Walentego w Terni odbywają się obchody tak zwanego święta obietnicy miłości. 14 lutego przy grobie św. Walentego gromadzą się pary narzeczonych przybywających licznie z terenu całych Włoch, jak również spoza ich granic, by uroczyście wymienić obietnicę miłości. W uroczystej ceremonii przyrzeczeń biorą udział także jubilaci świętujący 25-lecie lub 50-lecie pożycia małżeńskiego, także oni odnawiają obietnicę kontynuowania wspólnego życia we wzajemnej miłości.

Wśród chrześcijan na zawsze pozostała żywa pamięć o Świętym Walentym jako patronie miłości i zakochanych. Stąd też tak szybko rozszerzył się jego kult poza granice Rzymu i Włoch.

Wierni miasta Terni, gdzie Święty sprawował posługę biskupią, złożyli swemu patronowi hołd wznosząc świątynię. Wystawną bazylikę wybudowano w miejscu złożenia szczątków Walentego. W 1630 roku zakończono prace budowlane, nowy kościół 20 lipca tegoż roku pobłogosławił ówczesny biskup Terni, Cosimo Mannuci. Konsekracja odbyła się pod przewodnictwem kardynała Francesca Angela Rapoccioli w  1649 roku.

W czasie ekshumacji prochów, której dokonano za zezwoleniem miejscowego biskupa Giovanniego Antonia Onoratiego, odnaleziono umieszczoną pod głównym ołtarzem marmurową arkę, w której znajdowała się mała ołowiana skrzynka ze szczątkami św. Walentego. Od tej pory relikwie Świętego przechowywane są w srebrnej urnie umieszczonej pod ołtarzem bazyliki.

Opiekę nad bazyliką sprawują ojcowie karmelici.

oprac. rk/red.